72 ΔΙΣ ΕΞΩ ΛΟΓΩ ΜΑΛΑΚΙΑΣ.

Του Προκοπη Χατζηνικολαου

Στο 25% περίπου του χρέους ανήλθαν οι απώλειες ΦΠΑ στην Ελλάδα το διάστημα 2000-2011 σύμφωνα με μελέτη της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Συγκεκριμένα, το Δημόσιο έχασε την προαναφερθείσα περίοδο περίπου 72,2 δισ. ευρώ. Μάλιστα από το 2009 μέχρι το 2011 οι απώλειες ΦΠΑ αυξάνονται δραματικά, εξέλιξη που αποδίδεται στην ισχυρή ύφεση της οικονομίας. Σύμφωνα με τους μελετητές, οι αποκλίσεις ξεπερνούν το 30% των προσδοκώμενων εισπράξεων ΦΠΑ, με αποτέλεσμα η χώρα μας να βρίσκεται στην πέμπτη θέση μεταξύ των 26 χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης με τις μεγαλύτερες απώλειες ΦΠΑ. Οι αποκλίσεις δείχνουν αυξητική τάση από το 2003, με αποκορύφωμα το 2011 όπου έφθασαν τα 9,7 δισ. ευρώ ή διαφορετικά δεν εισπράχθηκε το 39% των εκτιμηθέντων εισπράξεων ΦΠΑ (24,79 δισ. ευρώ). Το ποσό αυτό (δηλ. τα 9,7 δισ. ευρώ) αποτελεί το 4,7% του ΑΕΠ. Το ποσοστό αυτό είναι το δεύτερο μεγαλύτερο στην Ευρωζώνη μετά τη Ρουμανία, όπου οι απώλειες αγγίζουν το 8% του ΑΕΠ της.Η υπόλοιπη Ευρώπη Συνολικά στις 26 χώρες της Ε.Ε. η διαφορά μεταξύ προσδοκώμενων και πραγματικών εσόδων έφθασε τα 193 δισ. ευρώ (1,5% του ΑΕΠ της Ε.Ε.). Σε απόλυτους αριθμούς, τις υψηλότερες απώλειες από τα έσοδα του ΦΠΑ το 2011, κατέγραψαν η Ιταλία (36 δισ. ευρώ), η Γαλλία (32 δισ. ευρώ), η Γερμανία (26,9 δισ. ευρώ) και η Μ. Βρετανία (19 δισ. ευρώ). Ωστόσο, σε ποσοστό του ΑΕΠ, τις μεγαλύτερες απώλειες ΦΠΑ το 2011 κατέγραψαν η Ρουμανία, (10 δισ. ευρώ), η Ελλάδα (9,7 δισ. ευρώ ή 4,7% του ΑΕΠ), η Λιθουανία (4,4 δισ. ευρώ) και η Λεττονία (0,9 δισ. ευρώ). Οι πηγές των εσόδων Οπως προκύπτει από τη μελέτη, τα έσοδα από ΦΠΑ το 2000-2011 προέρχονται από τις εξής πηγές: - Ιδιωτική κατανάλωση 65% των προσδοκώμενων εσόδων. - Δημόσια κατανάλωση και καθαρές προσαρμογές 1% των προσδοκώμενων εσόδων. - Ενδιάμεση κατανάλωση βιομηχανίας 12% των προσδοκώμενων εσόδων. - ΦΠΑ από επενδύσεις 22% των προσδοκώμενων εσόδων. Σημειώνεται ότι η Ελλάδα έχει υψηλότερο ποσοστό ΦΠΑ επί των προσδοκώμενων εισπράξεων από τα νοικοκυριά σε σχέση με τον μέσο όρο της Ε.Ε.-26 (ανέρχεται στο 63%). Σύμφωνα με τη μελέτη, από το 2008 και μετά παρατηρείται ανοδική τάση στις απώλειες εσόδων από τον ΦΠΑ σε πολλά κράτη-μέλη και κυρίως στην Ισπανία, την Ελλάδα, τη Λεττονία, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία και τη Σλοβακία. Παράλληλα, εκτιμάται ότι από το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης και μετά, οι απώλειες εσόδων από τον ΦΠΑ στην Ε.Ε. αυξήθηκαν κατά μέσο όρο 5%. Οπως προκύπτει από τη μελέτη, οι απώλειες από τον ΦΠΑ δεν σχετίζονται μόνο με την απάτη, αλλά και με άλλα ζητήματα όπως πτωχεύσεις, στατιστικά λάθη, καθυστερήσεις πληρωμών κ.ά. Η Επιτροπή θεωρεί ότι τα κράτη-μέλη πρέπει να μεταρρυθμίσουν τα εθνικά φορολογικά τους συστήματα με τρόπο που να διευκολύνει τη συμμόρφωση, να αποτρέπει τη φοροδιαφυγή και τη φοροαποφυγή και να βελτιώνει την αποτελεσματικότητα της είσπραξης των φόρων. Αιτίες των απωλειών Στη μελέτη τονίζεται ότι η απώλεια εσόδων από τον ΦΠΑ δεν οφείλεται στη μη συμμόρφωση, αλλά στις πολιτικές επιλογές που έχουν οδηγήσει σε πολλαπλούς συντελεστές και απαλλαγές στα εθνικά φορολογικά συστήματα. Αυτό, άλλωστε, επιβεβαιώνει και την πάγια θέση της Επιτροπής ότι τα κράτη-μέλη θα πρέπει να διευρύνουν τη φορολογική τους βάση, ώστε να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα των φορολογικών τους συστημάτων. Αυτό όχι μόνο θα οδηγήσει σε σημαντικές νέες πηγές εσόδων, αλλά θα δημιουργήσει απλούστερα συστήματα φορολογίας για τις επιχειρήσεις, διευκολύνοντας τη μεγαλύτερη συμμόρφωση, τονίζει η Επιτροπή.