Η έρευνα που πραγματοποίησε το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, και παρουσιάζει το vima, είναι αποκαλυπτική και ταυτόχρονα αποκαλυπτική.
Με βάση τα όσα κατέγραψαν οι ερευνητές « Η πλειοψηφία της κοινής γνώμης εκτιμά ως εκτενή τη διαφθορά σε όλα τα κλιμάκια δημοσίων υπαλλήλων και λειτουργών, με κορυφαία ωστόσο την περίπτωση των βουλευτών και των τοπικών αρχόντων. Είναι μάλιστα αξιοσημείωτο ότι η εικόνα της κοινής γνώμης για τα επίπεδα διαφθοράς των πολιτικών επιδεινώθηκε κατά την περίοδο 2009-2013».
Πάνω από το 80% της κοινής γνώμης τονίζει, ακόμη, ότι η δράση της πολιτικής εξουσίας απέναντι στη διαφθορά είναι αναποτελεσματική, προσθέτοντας ότι ούτε οι συλλήψεις είναι αρκετές ούτε οι ποινές που έχουν επιβληθεί αντίστοιχες των αδικημάτων που έχουν διαπραχθεί.
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως οι συμμετέχοντες στην έρευνα κατατάσσουν κατά σειρά βουλευτές, εφοριακούς και δημάρχους στην κορυφή της λίστας με τους «βασικούς υπόπτους» για διαφθορά, γεγονός στο οποίο επηρέασαν και οι πολύκροτες δίκες τόσο του Ακη Τσοχατζόπουλου όσο και του Βασίλη Παπαγεωργόπουλου.
Μάλιστα από την έρευνα καταδεικνύεται πως η δυσαρέσκεια των πολιτών, αναφορικά με τη διαχείριση τέτοιων ζητημάτων, έχει αυξηθεί κατακόρυφα μέσα στο 2013, όπου, αν μη τι άλλο, η κυβέρνηση και δικαιοσύνη προσπαθούν να παρουσιάσουν έμπρακτες ενέργειες για την καταπολέμηση της διαφθοράς.
Ως κυριότερη αιτία άνθησης της διαφθοράς στην Ελλάδα προκρίνεται (περίπου από το 80%-85% της κοινής γνώμης) και πάλι η αναποτελεσματικότητα ή απροθυμία της πολιτικής εξουσίας, όπως αυτές αποτυπώνονται είτε στην επιβολή ελαφρών ποινών είτε στη διατήρηση καθεστώτος αδιαφάνειας στις δημόσιες δαπάνες. Βεβαίως μέρος της ευθύνης αποδίδεται (περίπου από το 60%-65%) και στους ίδιους τους δημοσίους υπαλλήλους, η μη αξιοκρατική επιλογή των οποίων καθιστά πιθανότερη τη μη άρτια άσκηση των καθηκόντων τους ή την εκμετάλλευση της νομοθεσίας για προσωπικό τους όφελος κατά τις συναλλαγές τους με τους πολίτες.
Καθαρή έλλειψη εμπιστοσύνης στο πολιτικό σύστημα και τους θεσμούς
Το ζήτημα της διαφθοράς είναι δεδομένο ότι συνδέεται άμεσα με την έννοια της πολιτικής εμπιστοσύνης και σε αυτόν τον τομέα η κοινή γνώμη δείχνει σαφώς ότι δεν εμπιστεύεται τους θεσμούς και το Κοινοβούλιο κάτι που αντικατοπτρίζει και την γενικότερη άποψη για τα πολιτικά κόμματα.
Στο γράφημα 1, όπως το παρουσιάζει το vima, οι πολίτες δηλώνουν σε ποσοστό 58% ότι δεν έχουν καθόλου εμπιστοσύνη στο Ελληνικό Κοινοβούλιο, αλλά και τη μεγάλη έλλειψη εμπιστοσύνης προς την Ευρωπαϊκή Ενωση.
Οι πολιτικοί διαχειριστές της οικονομικής κρίσης φαίνονται να χάνουν το στοίχημα κατάκτησης της πολιτικής εμπιστοσύνης μέσα στα τελευταία δύο χρόνια. Ωστόσο η ήττα αυτή δεν είναι καθολική, καθώς τα επίπεδα εμπιστοσύνης φαίνονται να παραμένουν υψηλότερα εντός συγκεκριμένων τμημάτων του πληθυσμού. Το Κοινοβούλιο λαμβάνει ελαφρώς υψηλότερα - σε σύγκριση με τη μέση κατανομή - ποσοστά εμπιστοσύνης στις ηλικιακές κατηγορίες άνω των 45 ετών και η Ευρωπαϊκή Ενωση λαμβάνει ελαφρώς υψηλότερα ποσοστά εμπιστοσύνης στις ηλικιακές κατηγορίες κάτω των 45 ετών, καθώς και στους μισθωτούς του δημοσίου τομέα.
Οι διαφοροποιήσεις στα επίπεδα εμπιστοσύνης έναντι του Κοινοβουλίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αντικατοπτρίζονται και σε διαφορετικές επιλογές ψήφου στις εκλογές του 2012. Η μηδενική ή χαμηλή εμπιστοσύνη προς τους θεσμούς του Κοινοβουλίου και της Ευρωπαϊκής Ενωσης φαίνεται να συνδέεται με την ψήφο προς τον ΣΥΡΙΖΑ και τα λοιπά αντιμνημονιακά κόμματα στις εκλογές του 2012, ενώ η υψηλότερη εμπιστοσύνη προς τους δύο θεσμούς, ιδιαιτέρως την Ευρωπαϊκή Ενωση, συνδέεται εμφανώς με την ψήφο προς τη ΝΔ, κατά πρώτο λόγο, και το ΠαΣοΚ, κατά δεύτερο.
Η καχυποψία απέναντι στους θεσμούς, πάντως, επεκτείνεται και εκτός της κεντρικής εξουσίας με τους πολίτες με το κύρος της αστυνομίας και της δικαιοσύνης να καταβαραθρώνεται, ενώ σε άλλες παλαιότερες έρευνες οι θεσμοί αυτοί απολάμβαναν υψηλά ποσοστά εμπιστοσύνης.
Το Γράφημα 3 μαρτυρεί υψηλά επίπεδα καχυποψίας έναντι του κοινωνικού περιβάλλοντος του μέσου πολίτη. Το ποσοστό μάλιστα εκείνων που δήλωσαν ότι θα πρέπει να είμαστε πάντα ή συνήθως καχύποπτοι με τους περισσότερους ανθρώπους ξεπέρασε το 76% του δείγματος, όταν σε έρευνα του 2011 είχε μετρηθεί στο 69%. Η κοινωνική εμπιστοσύνη πάντως δεν φαίνεται να διατηρεί υψηλή συσχέτιση με την πολιτική εμπιστοσύνη, σύμφωνα με τα ευρήματα της παρούσας έρευνας, καθώς τα ποσοστά καχυποψίας έναντι των πολιτικών θεσμών ήταν εξίσου υψηλά σε όλο το δείγμα, ανεξάρτητα από το καταγραφόμενο επίπεδο κοινωνικής εμπιστοσύνης κάθε ερωτωμένου.
Το 89% θεωρεί ότι οι βουλευτές είναι διεφθαρμένοι
Η έρευνα κατέγραψε και τις εντυπώσεις της ελληνικής κοινής γνώμης για τις κατηγορίες δημοσίων υπαλλήλων και λειτουργών στις οποίες εντοπίζονται εκτενή (σύμφωνα με τη λεκτική διατύπωση που χρησιμοποιήθηκε) φαινόμενα διαφθοράς. Το υψηλότερο ποσοστό εκτιμήσεων για εκτεταμένη διαφθορά συγκεντρώνουν οι βουλευτές (89%), ακολουθούμενοι από τους εφοριακούς (82%) και τους δημάρχους (81%) (βλ. Πίνακα 1). Τα ποσοστά είναι υψηλά για όλες τις κατηγορίες υπαλλήλων και λειτουργών, ωστόσο θα πρέπει να συνεκτιμηθεί το γεγονός ότι η ερώτηση ουσιαστικά πρότεινε το σύνολο της λίστας και δεδομένης της τάσης επιλογής θετικών απαντήσεων σε τέτοιου τύπου ερωτήσεις (δηλαδή ύπαρξης διαφθοράς στη συγκεκριμένη περίπτωση) δεν θα πρέπει να δοθεί έμφαση στα ποσοστά που συγκέντρωσε η κάθε κατηγορία αλλά στη σύγκριση μεταξύ των κατηγοριών.
Οι ερωτώμενοι, μάλιστα, δηλώνουν σε ποσοστό 42% πως έχει δωροδοκήσει στο παρελθόν κάποιο δημόσιο υπάλληλο, ενώ οι περισσότεροι αναφέρουν ότι έχουν γίνει δέκτες τέτοιων αιτημάτων από λειτουργούς. Σε όσους από τους ερωτωμένους απάντησαν ότι έχουν γίνει δέκτες αιτημάτων δωροδοκίας κατά το παρελθόν τέθηκε το επιπρόσθετο ερώτημα του χρονικού σημείου στο οποίο συνέβη αυτό για τελευταία φορά.
Στο Γράφημα 4 αποτυπώνεται η σχετική κατανομή των απαντήσεων στο ερώτημα αυτό. Το 17% του δείγματος απάντησε ότι αυτό συνέβη για τελευταία φορά μέσα στους τελευταίους δώδεκα μήνες, το 25% απάντησε ότι συνέβη πριν από ένα ως τρία χρόνια και οι περισσότεροι (58%) απάντησαν ότι αυτό συνέβη παραπάνω από τρία χρόνια πριν. Η κατανομή δείχνει ότι η συχνότητα εκδήλωσης αιτημάτων δωροδοκίας από την πλευρά δημοσίων υπαλλήλων και λειτουργών ελαττώνεται.
Από την έρευνα προκύπτουν και ενδιαφέροντα συμπεράσματα για την επιλογή ψήφου στις εκλογές του 2012, καθώς, όσοι απάντησαν θετικά στο ερώτημα εάν τους έχει ζητηθεί να δωροδοκήσουν στο παρελθόν, φαίνεται πως προτίμησαν τον ΣΥΡΙΖΑ στην κάλπη, ενώ εκείνοι που δήλωσαν ότι δεν έχουν γίνει δέκτες τέτοιων αιτημάτων, ψήφισαν ΝΔ και ΠΑΣΟΚ.
Ποιες είναι οι αιτίες διαφθοράς των δημοσίων υπαλλήλων
Αναφορικά με τις αιτίες που δημιούργησαν και άφησαν τη διαφθορά να γιγαντωθεί σε ολόκληρο το φάσμα του ελληνικού δημόσιου βίου οι περισσότεροι από τους ερωτώμενους εκτιμούν ότι η πολιτική εξουσία δεν κάνει πολλά για να σταματήσει το φαινόμενο.
Αλλες αιτίες είναι:
Οι δημόσιοι υπάλληλοι δεν επιλέγονται αξιοκρατικά και συνεπώς δεν είναι αξιόπιστοι στην άρτια άσκηση των καθηκόντων τους
Δεν υπάρχει διαφάνεια στις δημόσιες δαπάνες και συνεπώς το δημόσιο χρήμα μπορεί εύκολα να καταχραστεί
Τα παραθυράκια στους νόμους δίνουν στους υπαλλήλους την ευκαιρία να ζητήσουν από τους πολίτες χρήματα προκειμένου να τους εξυπηρετήσουν
Η τιμωρία για τη δωροδοκία δεν είναι σκληρή
Η τιμωρία για την κατάχρηση δημοσίου χρήματος δεν είναι σκληρή
Πολλοί άνθρωποι στην Ελλάδα αποδέχονται τη διαφθορά ως κομμάτι της καθημερινής τους ζωής
Οι δύσκολες οικονομικές συνθήκες ευνοούν τη δωροδοκία ή την κατάχρηση δημοσίου χρήματος
ως μέσο αύξησης του εισοδήματος των υπαλλήλων
Σημειώνεται, τέλος, ότι την ερμηνεία που συνδέει τη διαφθορά στον δημόσιο τομέα με την πολιτική κουλτούρα αποδέχθηκαν σε μεγαλύτερα ποσοστά οι ελεύθεροι επαγγελματίες (άνω του 80% αυτών σε σχέση με τα δύο τρίτα του συνολικού δείγματος και στις δύο περιπτώσεις), ένδειξη ότι αυτή η κατηγορία του δείγματος αποδίδει εμμέσως ευθύνη για τη διαφθορά στη δική της επαγγελματική τάξη και όχι αποκλειστικά στους υπαλλήλους.
ΠΙΘΑΝΟΝ ΟΠΩΣ ΠΑΝΤΑ Η ΚΟΙΝΗ ΓΝΩΜΗ ΝΑ ΕΧΕΙ ΔΙΚΙΟ ΚΑΙ ΣΕ ΑΥΤΟ ΤΩΡΑ ΠΟΤΕ ΘΑ ΑΝΑΛΑΒΗ Η ΔΙΚΑΙΩΣΥΝΗ ΤΙΣ ΕΥΘΗΝΕΣ ΤΗΣ ΕΝΑΣ ΘΕΟΣ ΞΕΡΕΙ ΜΕΧΡΙ ΤΟΤΕ ΤΟ ΝΟΥ ΣΑΣ ΜΗΝ ΠΕΡΑΣΕΤΕ ΜΕ ΚΟΚΚΙΝΟ ΓΙΑΤΙ Ο ΠΕΛΕΚΥΣ ΕΙΝΑΙ ΒΑΡΥΤΑΤΟΣ......
