Διατροφή και Μακροζωία
Eίναι κοινό μυστικό πως η κατάσταση της υγείας μας (και κατ’ επέκταση το πόσο θα ζήσουμε) εξαρτάται σε μεγάλο μέρος από την ποιότητα της διατροφής μας. Ήδη η σχέση της διατροφής με τη μακροζωία έχει επισημανθεί από την αρχαιότητα, με τον Ιπποκράτη να αναφέρει «οι παχύσαρκοι ταχυθάνατοι εισίν». Αργότερα, ο Γαληνός, ο Βacon, ο Swanson, η Γηριατρική σχολή κ.α. αναφέρουν στις μελέτες τους ότι η κατάλληλη δίαιτα σχετίζεται με την μακροζωία. Σήμερα γνωρίζουμε ότι η κακή και μη ισορροπημένη διατροφή σχετίζεται με τα νοσήματα φθοράς (παχυσαρκία, διαβήτης, καρκίνος, καρδιαγγειακά νοσήματα) που μαστίζουν τις ανεπτυγμένες κοινωνίες. Και σε αυτό το σημείο τίθεται το καίριο ερώτημα:
Θα μπορούσε με κατάλληλες διατροφικές πρακτικές και συμπεριφορές να παραταθεί η διάρκεια ζωής του ανθρώπου;
O θόρυβος για το ερώτημα αυτό άρχισε από την δεκαετία του ‘30 όταν σε κλασσικά, πλέον, πειράματα στο πανεπιστήμιο Cornell ανακαλύφθηκε ότι ποντίκια που στερούνταν τροφή ζούσαν πολύ περισσότερο από εκείνα που τρέφονταν κανονικά. Από τότε το φαινόμενο έχει παρατηρηθεί σε διάφορα ζώα, από φρουτόμυγες έως πιθήκους: αν στερηθούν το 1/3 της κανονικής ποσότητας τροφής (διατηρώντας επαρκή κατανάλωση βιταμινών και μετάλλων) ο μέσος όρος ζωής αυξάνει κατά 30%. Αν ο μηχανισμός αυτός ισχύει, αντίστοιχα, και στον άνθρωπο, μιλάμε για αύξηση της διάρκειας ζωής στα 110 με 120 χρόνια! Επομένως, διαφαίνεται αρχικά, ότι το επίπεδο της θερμιδικής πρόσληψης επηρεάζει σημαντικά το όριο ζωής, ενώ η ελαττωμένη πρόσληψη θερμίδων και το χαμηλό βάρος αυξάνει το όριο ζωής.
Μέσω ποιου μηχανισμού όμως προκύπτει επιμήκυνση της διάρκειας ζωής από την ημι-ασιτία; Η κύρια θεωρία υποστηρίζει ότι ο θερμιδικός περιορισμός μειώνει τον μεταβολισμό, δηλαδή το κάψιμο των θρεπτικών συστατικών για παραγωγή ενέργειας. O μεταβολισμός, μια απαραίτητη λειτουργία της ζωής, έχει ένα μειονέκτημα: παράγει ελεύθερες ρίζες, τοξικές, ασταθείς ουσίες που βλάπτουν τα κύτταρα και είναι εν μέρει υπεύθυνες για το γήρας. Πτώση του μεταβολισμού μειώνει τις ελεύθερες ρίζες και συνεπώς προκαλείται μικρότερη φθορά στο σώμα.
Δυστυχώς, δεν έχει αποδειχθεί πειραματικά ότι ο περιορισμός τροφής δουλεύει τόσο καλά στον άνθρωπο. Έρευνες με ανθρώπους σταμάτησαν όταν μετά από εφαρμογή της στέρησης για έξι μήνες παρατηρήθηκε έντονη κατάθλιψη και οξυθυμία. Μερικοί όμως ένθερμοι υποστηρικτές της θεωρίας έχουν αρχίσει να την εφαρμόζουν πρακτικά. Ο καθηγητής φιλοσοφίας B. Delaney (ύψος 1,80, βάρος 60 κιλά) είναι πρόεδρος του αμφιλεγόμενου «Συλλόγου θερμιδικού περιορισμού», με μέλη ανθρώπους που καταναλώνουν τις μισές θερμίδες από ότι θα έπρεπε, με σκοπό να ζήσουν περισσότερο. Μονό ο χρόνος θα δείξει αν έχουν δίκιο! Όσον αφορά τις διακυμάνσεις του βάρους, είναι πολύ βλαπτικό για την υγεία μας να αδυνατίζουμε και να ξαναπαχαίνουμε σε επαναλαμβανόμενα χρονικά διαστήματα –το λεγόμενο «φαινόμενο γιογιό»- από το να έχουμε μόνιμα κάποια επιπλέον κιλά. O οργανισμός δεν μπορεί σε αυτήν την περίπτωση να ανταποκριθεί στις συχνές αλλαγές που επιβάλουμε στο μεταβολισμό μας, χάνει την ισορροπία του και αυτό μπορεί να έχει σαν ανεπιθύμητη συνέπεια σοβαρές ασθένειες.
Πολλές επιστημονικές μελέτες γύρω από τις διατροφικές συνήθειες μακρόβιων ανθρώπων αποκαλύπτουν πως όλοι τους είχαν διατηρήσει στην ενήλικη ζωή τους ένα σταθερό βάρος. Αξίζει να αναφερθεί σε αυτό το σημείο, η σπουδαιότητα και η επίδραση της σύστασης της διαιτητικής πρόσληψης στην αύξηση του ορίου ζωής. Γνωρίζουμε, από διάφορα πειράματα ότι τα πειραματόζωα που είχαν μεγαλύτερη διάρκεια ζωής ήταν αυτά που τράφηκαν με δίαιτα πλούσια σε πρωτεΐνες μέχρι το τέλος της ανάπτυξης, στη συνέχεια με δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνες, ενώ είχαν μικρή πρόσληψη λιπαρών, πρόσληψη υδατανθράκων σε ποσοστό 55-60% και υψηλή πρόσληψη αντιοξειδωτικών ουσιών.
Συμπερασματικά, εκτός από ψυχολογική υποβάθμιση και κακή ποιότητα ζωής, η εφαρμογή του περιορισμού τροφής έχει πολλά μειονεκτήματα: μειωμένη αντοχή στο κρύο (καθώς χάνεται το λίπος, το κυριότερο μονωτικό του σώματος), κακή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, οστεοπόρωση, διακοπή της περιόδου στις γυναίκες κ.α. Λόγω των μειονεκτημάτων αυτών, η έρευνα στρέφεται στην ανάπτυξη φαρμάκων που θα «ξεγελούν» τα κύτταρα του σώματος (ώστε να πιστέψουν πως υποσιτίζονται), ενώ η πρόσληψη τροφής θα είναι κανονική. Προς το παρόν, η μόνη επιστημονικά τεκμηριωμένη διατροφική συνταγή μακροζωίας είναι η εξής: αποφυγή παχυσαρκίας, άσκηση, καλή ποιότητα τροφής με πρότυπο τη Μεσογειακή Διατροφή και μέτρο.
——————————————————————————–
Nutri – Care
Λ. Αλεξάνδρας 192β – Αμπελόκηποι
Λ. Ιασωνίδου 54β – Ελληνικό
Αρθρογράφος: Παπαδοπούλου Αναστασία, Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος